Tez Yazarken İntihal Olmaması İçin Ne Yapmalı?
Bilimsel çalışmaların çeşitli temel kuralları vardır. Bunlar tez yazım sürecinde geçerli iken benzer şekilde birkaç sayfalık ödev yahut süreli yayın olarak tabir edilen makaleler içinde aynı şekilde geçerlidir. Aslında temel mantık basittir; yararlandığınız tüm bilgilere bir atıp vermek zorundasınız. Bunu bilmeyen de var mı diye düşünenler için açıkçası konuyla alakalı yeterli bilgisi olmayan çok fazla insanın olduğunu ifade edebiliriz. Gözlemlediğimiz üzere ülkemiz intihal konusunda maalesef ki yeterli bilince sahip değildir. Dolayısıyla da pek çok insan bilinçli veya bilinçsiz olması önemli olmaksızın başkalarının eserlerini kullanmakta ve bunlara referans göstermemektedir. Bu durumun bilincinde olan insanlar ise tez yazarken intihal olmaması için ne yapmalı diye düşünmektedir. Bu makale ile tez yazarken intihal olmaması için ne yapmalı sorusuna birlikte yanıt arayacağız. Birinci olarak intihal nedir sorusuna yanıt verirken devamında ise intihal neden istenmez, intihal olmaması için yapılacaklar, dürüst olmak ve alıntılara dikkat etmek ile doğrulanabilir kaynak kullanmak başlıkları ile alakalı bilgileri okuyucu beğenisine sunacağız. Yalnızca bu makale incelemek suretiyle bilgi hırsızlığı yani intihal konusuyla alakalı yeterli bilince sahip olacağınızı düşünüyoruz. Zaten konuyla alakalı yeterli bilince sahip olduğunuz takdirde ilerleyen süreçte doğru şekilde referans göstermediğiniz zaman rahatsız olacağınızdan emin olabilirsiniz. Bu sebepledir ki bu gibi durumlarla karşı karşıya kalıp problem yaşamaktansa öncelikli olarak kendi vicdanınızı rahatlatmanız gerekiyor. Doğal olarak bunu sağlamanın yolu ise konuyla alakalı yeterli bilginin ve bilincinin oluşmasından geçmektedir. Şimdi aşağıda içindekiler kısmına göz atalım ve devamında ise ilk başlığımızı incelemeye geçelim.
İçindekiler
Tez Yazarken İntihal Olmaması İçin Ne Yapmalı?. 1
2-) İntihal Neden İstenmez?. 2
3-) İntihal Olmaması İçin Yapılacaklar 3
4-) Dürüst Olmak ve Alıntılara Dikkat Etmek. 4
5-) Doğrulanabilir Kaynak Kullanmak. 5
1-) İntihal Nedir?
Teknik tanımlar bir yana en basit ifadeyle intihal nedir denildiğinde kendimize ait olmayan fikirlerin veya düşüncelerin aslında kendimize ait gibi gösterilmesidir diyebiliriz. Dolayısıyla da başkasına ait bilgilerin ortaya konulduğu durumlarda basit bir şekilde kaynak göstermeniz yeterlidir. Hepinizin bildiği üzere kaynak göstermek ücretli bir işlem değildir. Dolayısıyla da insanların neden kaynak göstermediği ile alakalı araştırmalar yapılırken aslında temel olarak yeterli bilinç olmaması nedeniyle kaynakları göstermeyi atladığını ifade edebiliriz.
2-) İntihal Neden İstenmez?
Genel olarak intihalin ne olduğunu öğrendiğimize göre şimdi intihal neden istenmez sorusuna birlikte yanıt arayalım. Başkasına ait bir eşyanın bir başkası tarafından kullanılması nasıl istenmiyorsa, konu bilgi olunca aslında yaklaşım aynı olmalıdır. Dolayısıyla başkasına ait olan herhangi bir şeyin izinsiz şekilde kullanılması doğru olmadığından dolayı benzer durum bilgilerle veya düşüncelerle ilgili de aynı şekilde geçerlidir. Aslında konuyu akademik camiaya indirgemek doğru olmayacaktır. Sosyal hayatımız içerisinde herhangi bir eşyanın veyahut farklı bir olgunun başkaları tarafından izinsiz kullanılmasına nasıl bakıyoruz? Bu soruya vereceğiniz yanıtı aynı şekilde fikir ve düşünceler içinde dikkate almanızı öneriyoruz. Kısacası konu sadece akademik çalışmalar olan tez, dönem projesi ya da süreli yayınlar için geçerli değildir. İnsanoğlu başkasına ait herhangi bir şeyi izinsiz kullanmamalıdır. Tez hazırlama süreci söz konusu olduğunda ise izin almak çok basittir; kaynak göstermek.
3-) İntihal Olmaması İçin Yapılacaklar
Giriş kısmında kısaca bahsettiğimiz üzere bize göre intihal konusuyla alakalı bu kadar kötü bir imajımızın bulunmasının temel nedeni bilinçsizliktir. Elbette bu geçerli bir sebep değildir ancak insanların doğru şekilde eğitildiği takdirde intihal ile ilgili önlem alacağına inandığımızdan dolayı bu vurguyu yapmak istiyoruz. Peki ortalama bir öğrenciyi düşünecek olursak intihal olmaması için yapılacaklar nedir? Açıkçası bununla ilgili temel manada eğitim eksikliği gözlemliyoruz. Ülkemizde eğitim açısından bakıldığında bir ilerleme söz konusu olsa bile diploma almak eğitim alındığı anlamına gelmez. Dolayısıyla da gerçek manada bilinçli bir şekilde eğitimi düşünecek olursak intihal konusunda sınıfta kaldığımızı söylesek yanılmış olmayız. Bu çerçevede başta kanun koyucu olmak üzere, devamında ise üniversiteler ve öğretim görevlileri etrafında süreç aşağı kademelere kadar doğru şekilde yönlendirilmelidir. Böylelikle öğrencilerin tam manasıyla bilince ulaşması ve olması gerektiği gibi bilimsel araştırmalar yapması sağlanabilir. Elbette teknik detay olarak bakıldığında derslerin verimliliği, öğrencilere yeterli zaman ayırıp ayrılmadığı veya danışman öğretim üyelerinin işlerini gerçekten nasıl yaptığı ile alakalı durumlarda söz konusu problemi ortadan kaldırmak adına önemlidir. Ancak bunların temelinde de yukarıda ifade edildiği gibi eğitim yatmaktadır. Eğitim denildiğinde sadece öğrencilerin eğitilmesi durumu söz konusu değildir. Buna ek olarak üniversitedeki hocaların da yeterli düzeyde eğitilmesi son derece önemlidir. Açıkçası bu işe ciddi manada bütçeler ayrılmakta ve çeşitli yazılımlarla intihal önleme çabaları görülmektedir. Bu makaleyi hazırlayan biri olarak şunu ifade edebiliriz ki başkasının bir eserini çalmak suretiyle %5’in altında alıntı çıkarabileceğimizi iddia ediyoruz. Dolayısıyla burada öncelikli olarak insanın eğitilmesi ve kendi hür iradesiyle bilgi hırsızlığı yapmaması sağlanmalıdır. Aksi taktirde yazılımları yapan da insan olduğundan dolayı bunun önüne geçmek mümkün değildir. Zaten ülkemizdeki temel problem yazılımı aldatmaya yönelik çalışmalar yapılmasıdır. Örnek vermek gerekirse %80 civarında alıntı çıkmış bir tezle alakalı danışman bu dosyayı al, alıntı oranını düşürür diyorsa onun bilgisinden açıkçası şüphe ederiz. Bir veya birkaç tane eseri tamamen kopyalamak suretiyle %80 alıntı çıkaran bir öğrencinin çalışmasını sadece alıntı düşürmek suretiyle kabul etmek hem akademik hem insanlık açısından doğru olmayacaktır.
4-) Dürüst Olmak ve Alıntılara Dikkat Etmek
Ayrı bir başlık açmak istediğimiz dürüst olmak ve alıntılara dikkat etmek konusu açıkçası intihali önlemenin temel yoludur. Önceki başlıkta da ifade edildiği üzere amacımız yazılımı aldatmaya yönelik çalışma ise bu konuda intihalin önlenmesi mümkün olmaz. Dolayısıyla öncelikli amacımız yazılımların hayatımızı kolaylaştırması olmalıdır. Devamında ise insan faktörü her daim aktif olarak süreçte yer almalı ve birkaç tane kaynak kontrol etmek suretiyle zaten durumu kolaylıkla tespit edebilecektir. O halde öğrencilerin intihal önlemesinin tek bir yolu vardır; dürüst olmak ve alıntılara dikkat etmek. Eğer bunu sağlayamazsanız gerçek manada olması gerektiği gibi akademik çalışmaları meydana getirmeniz mümkün olmayacaktır. Burada yanlış anlaşılmasın biz yazılımların kullanılmasına karşı değiliz. Yazılımlar mutlak suretle kullanmalıdır ancak kontrol eden mekanizmanın buradaki sorunu doğru tespit edip elde edilen sonuca göre öğrenciyi doğru şekilde yönlendirilmesi kısmında eksik kaldığımızı düşünüyoruz. Eğer bu iki süreç birlikte yönlendirilirse intihal konusundaki olumsuz imajımızın kolay şekilde düzeltilmesi mümkün olacaktır. Bu ise ancak sistemsel bir çalışmayla geçerli olabilir.
5-) Doğrulanabilir Kaynak Kullanmak
Toparlayacak olursak intihali önlemenin sonuncu yolu ise doğrulabilir kaynak kullanmak olmalıdır. Açıkçası tez ya da dönem projesi gibi bilimsel araştırmalar nasıl hazırlanır konusu ile alakalı yeterli eğitim verilmediğinden dolayı öğrencilerin bu durumda olduğunu düşünüyoruz. Örnek vermek gerekirse bazı üniversiteler öğrencilerden kullandığı kaynakları talep etmektedir. Bu aslında mantıksız gibi görünüyor olsa bile mükemmel bir intihal kontrol yöntemidir. Çünkü intihale takılan öğrencilere baktığımızda genel manada bir tane eseri önünü açıp hem ilgili kaynağa atıf yapmakta hem de o kaynağın atıf yaptığı yazarlara referans vermektedir. Daha basit ifadelerle anlatacak olursak bir tane kaynağı önüne açmakta ve ondan onlarca sayfa yazmaktadır. Referansları ise yine o kaynağın gösterdiği şekilde ortaya koymaktadır. Oysa elinde somut olarak bulunan kaynak haricinde diğer kaynakların hiçbirisi ilgili konuyla alakalı tüm tarafların ve hatta enstitü çalışanlarının dahi eğitime tabi tutulması ve bu işin ülke genelinde standart şekilde yürütülmesi gerekmektedir.
Toparlayacak olursak intihal önlemenin temel koşulu insanların dürüst şekilde çalışma yapmasına ikna edilmesi ve herkesin eğitim almasından geçmektedir. Elbette bunları tamamlayıcı küçük dokunuşlar bilgi hırsızlığını önlemek adına önemli katkılar sunabilir ancak yalnızca bu iki kriter bilgi hırsızlığının neredeyse yüzde doksanını engelleyecektir.
