Tez Konusunda Sık Sorulan Sorular
Bu kısımda tez veya dönem projesi ile alakalı merak edilen bazı hususlara yanıt vermeye çalışacağız. Lisans veya yüksek lisans gibi çeşitli akademik seviyelerde eğitim gören öğrencilerden yani sizden gelen soruları bundan böyle başlıklar altında inceleyeceğiz ve hepsine kısaca yanıt vermeye çalışacağız. Umuyoruz tüm akademik seviyelerden üniversite öğrencilerine faydalı olur ve tez yazım süreci ile alakalı bir nebze de olsa işlerinizi kolaylar. Eğer sizin de merak ettiğiniz sorular varsa bizimle irtibat kurmak suretiyle yanıtlanmasını isteyebilirsiniz.
Soru1. Tez yazma süresi ne kadar olmalı?
Tüm akademik seviyelerdeki öğrencilerin en çok merak ettiğin soruların başında tez yazma süresi ne kadar olmalı gelmektedir. Pek çoğunuzun bildiği üzere resmi olarak size verilen süreler lisans, yüksek lisans veya doktora gibi akademik seviyelerde değişkenlik göstermekte birlikte, biz bu sürenin sonuna dek kullanılması taraftarı değiliz. Tahmin edileceği üzere bu süreler maksimum süre olduğundan dolayı işlemlere başlayan öğrencinin tez veya dönem projesi yazım aşamasına maksimum sayının daha altında tamamlaması önerilir. Örnek vermek gerekirse yüksek lisans düzeyindeki tezi yazmak için size iki yarı dönem verilmektedir. Oysa biz beş 5-6 ay içerisinde tez hazırlama aşamasının tamamlanmasını öneriyoruz. Diğer akademik seviyeler içinde kabaca ifade etmek gerekirse maksimum sürenin yarısında tamamlamanız önerilmektedir.
Soru2. Tez ya da dönem projesi kaç sayfa olmalı?
Öğrencilerin tez ya da dönem projesi kaç sayfa olmalı biçiminde soruları görülmektedir. Bazı okullarda özellikle yüksek lisans seviyesi programlarda görüldüğü üzere kelime sınırı bulunmaktadır. Burada tartışmaya açık bir husus olmamakla birlikte minimum ve maksimum kelime aralığı verilmektedir. Dolayısıyla ilgili üniversitede eğitim gören öğrencilerin talep edilen aralığı sağlaması beklenir. Ancak okulunuzda herhangi biçimde kelime sınırı yoksa kesin rakam paylaşmamakla birlikte minimum düzeyde sayfa sayısıyla çalışmanızı tamamlamanız önerilir. Unutmayınız ki yazacağınız her sayfa sorumluluğunuzu ve savunma sürecinin zorluğunu daha fazla artıracağından dolayı gerek tezlerde gerekse de yüksek lisans dönem projelerinde asgari düzeyde sayfa sayısına ulaşmanız önerilir.
Soru3. Tez nasıl hazırlanır?
Aslında pek çok makale de paylaştığımız üzere tez nasıl hazırlanır sorusu birkaç satırda anlatılmaktan çok uzaktır. Çok daha teferruatlı ve uzun uzadıya yanıt verilmesi gereken bir soru olması nedeniyle burada birkaç cümlelik bilgiler ortaya konulacaktır. Öncelikle tez veya dönem projesi belirli düzende ve planlama etrafında ilerletilmelidir. Kullanılan tüm kaynak ve bilgiler mümkün olan her şekilde kayıt altına alınmalı ve arşivlenmelidir. Bunun yanında tamamen danışman kontrolünü ilerlemeye yapmalı ve tezle ilgili hemen hemen her işlemde kendisinden mutlak suretle onay istemelidir. Son olarak tezin literatür kısmını hazırlarken aynı zamanda da yöntem kısmı ile alakalı veriler toplanmalı ve iki koldan hareket etmek suretiyle tezde/projede sonuca ulaşmaya çalışılmalıdır.
Soru4. Tez danışmanı nasıl seçilir?
Sıklıkla merak edilen konulardan bir diğeri de tez danışmanı nasıl seçilir olarak karşımıza çıkar. Üniversite öğrencisi olarak hangi akademik seviyede olursanız olunuz mutlak suretle kendisine az bile olsa tanıdığınız danışmanla çalışmayı tercih etmelisiniz. Danışman seçimi işlemler, tezin konusu veya tezin/projenin kendisinden emin olunuz çok daha önemlidir. Bu sebepledir ki kendisini tanımıyor olsanız dahi birkaç kez görüşme yapmak suretiyle tanımaya çalıştığınız danışmanla sürece başlayınız. Düşünce aşamasında insan ilişkilerinizi karar alırken dikkate almanız önerilir. Size kolaylık sağlayacak olan değil; hakkaniyetli olacak kişilerle tez veya dönem projesi yazım işlemlerini ilerletmemiz önerilir.
Soru5. Yüksek lisans tezli mi tezsiz mi?
Fakültelerde eğitim gören öğrenciler için bu konu tartışmaya açık olmasa dahi lisansüstü programlarda yüksek lisans tezli mi tezsiz mi sorusu sıklıkla karşımıza çıkmaktadır. Aslında bu sorunun kesinlikle ifade edilecek doğru yanıtı yoktur. Çünkü sizin akademik kariyer hedefleyip hedeflemediğiniz veyahut hangi amaçlarla yüksek lisans eğitimi gördüğünüz belirleyici olacaktır. Çoğu kez karşılaştığımız üzere erkek adaylar için yalnızca askerlik durumunu tehir etmek amacıyla dahi yüksek lisans eğitimi yapıldığını biliyoruz. Dolayısıyla kendi hayatınızdaki önceliklerinizi ve ne tür maksatla lisansüstü eğitime devam ettiğinizi değerlendirmeniz ve buna göre kararınızı netleştirmeniz önerilir. Özellikle günümüzde tezsiz programlarda eğitim almış olsanız dahi doktora programlarına başvurunuz mümkün olduğundan dolayı eğer ki akademik kariyer hedefleriniz yoksa tezsiz programlar sizin için başlangıç noktasında yeterli olabilir.
Soru6. Tez için kaynaklara nereden ulaşırım?
İçinde bulunduğumuz dönemde artık kitap dergi veya yazılı basın gibi kaynaklar çok tercih edilmiyor. Bu sebepledir ki tez için kaynaklara nereden ulaşırım diye merak eden üniversite öğrencileri için yukardaki klasik kaynaklara ek olarak farklı alternatifler daha çekici hale gelmiştir. Bunlardan ilki Google akademiktir. Yine dijital mecralar aracılığı ile dergi park sitesi üzerinden Türkiye’deki hemen hemen tüm dijital makalelere ulaşabilirsiniz. Dergi parkta bulunmasa dahi ücretsiz şekilde makaleleri yayınlayan dergiler, sizin için akademik kaynaklara ulaşmanın diğer alternatif yolu olabilir. Son olarak ülkemizdeki yüksek lisans veya doktora düzeyi tezlerin tamamının dijital olarak tarandığı YÖK tez merkezi bilim insanları için önemli mecra olmuştur. Buradan ülkemizde yayınlanan tüm tezlere ulaşmak mümkündür. Yabancı kaynak taramak isteyenler için yurtiçinde ve yurtdışında pek çok alternatif bulunmaktadır. Yurtdışındakilerin çoğu ücretli olduğundan dolayı ağırlıklı olarak üniversitelerin kütüphaneye erişim şifreleri ile bu kaynaklara ulaşmak daha ekonomik bir alternatif olarak görünmektedir.
Soru7. Tezde SPSS analizi ve anket uygulamak şart mı?
Günümüzde bilgiye ulaşmak kolay olduğundan, açıkçası tezlerde veya dönem projelerinde odaklanılan kısım metodoloji bölümüdür. Tezde SPSS analizi ve anket uygulamak şart mı diye merak eden kimseler için bu soru %100 evet olmamakla birlikte büyük oranda evet olarak yanıtlanabilir. Takdir edersiniz ki benzer konularda yüzlerce akademik makale veya tez bulunduğundan dolayı sizin çalışmanızı özel kılacak kısım araştırmanın yöntemi yani metodoloji bölümdür. Bu sebepledir ki zorunlu olmasa dahi biz tüm akademik çalışmalarda anket uygulaması veya yarı yapılandırılmış görüşme formu yani mülakat uygulaması öneriyoruz.
Soru8. İntihal nedir? Akademik çalışmalarda intihalden nasıl kaçınırım?
Öğrenciler ve akademisyenlerin dilinden düşürmediği ancak yeterince bilgi sahibi olmadığını düşündüğümüz bir konudur. İntihal nedir? Akademik çalışmalarda intihalden nasıl kaçırırım? Diye merak eden bireylere yönelik olarak birkaç cümleyle açıklama yapmak gerekirse kendimize ait olmayan bir kelimeyi dahi kaynak göstermeden kendi akademik çalışmamıza aktarmamak gerektiği gerçeğidir. Örnek vermek gerekirse suyun 100°’de kaynadığını hemen hemen herkes bilir. Ancak tez veya dönem projelerinde bu bilgiye yer veriyorsanız bunu akademik olarak kabul edilebilir bir kaynağa dayandırmak durumundasınız. Eğer bunu yapmazsanız meydana getireceğiniz akademik çalışma ancak deneme yazısı olarak nitelendirilebilir. Buraya kadar sorun yok ancak bundan sonrası için başkasının bulduğu bilgileri kendi çalışmamıza olduğu gibi aktarmak tam olarak bilgi hırsızlığı yani intihaldir. Toparlayacak olursak herhangi bir kişiden, kurumdan, yayından ya da herhangi bir kaynaktan bilgi aldığımız zaman istisnasız bunların tamamına atıf yapmamız gerekir. Eğer doğru biçimde atıfları yapmak suretiyle akademik çalışma meydana getirirsek hazırlayacak olduğumuz tez, dönem projesi veya makale özgün olarak nitelendirilebilir. Yukarıda anlatılanlarla ilgili dikkate almanız gereken önemli hususlardan sonuncusu ise somut olarak elinizde bulunan kaynaklara atıf yapabileceğiniz gerçeğidir. Dolayısıyla başkasının atıf yaptığı kaynaklara sizin atıf yapmanız yine benzer şekilde intihal olacaktır. Konuyla ilgili bilmeniz gerekenler bunlarla sınırlı olmakla birlikte detaylı inceleme yapmak isterseniz, web sayfamızdaki diğer yayınlara göz atmanız önerilir.
