Kusursuz Tez Hazırlama Metotları: Geçme Garantili Tez Böyle Yazılır!
Kusursuz Tez Hazırlama Metotları: Geçme Garantili Tez Böyle Yazılır!
Tez veya diğer tüm bilimsel araştırmaların nasıl yürütüleceği pek çok öğrencinin aklını karıştıran süreçlerden meydana gelir. Bir öğrencinin lisans, yüksek lisans veya doktora derecesini başarıyla tamamlayıp diploma alabilmesi için yükseköğretim programında mutlaka suretle tez hazırlama süreci tamamlanmalıdır. Bu aynı zamanda öğrencinin aldığı eğitimi tabiri caiz ise uygulama imkanı sunmaktadır.
Tez veya makale araştırması genellikle bir yıllık süre zarfında tamamlanmaktadır. Süre görece kısıtlı olduğundan dolayı tez hazırlama süreci hakkında organize olmanızı ve zamanında tez yazım sürecini tamamlamanız önerilir.
İster bir tez isterseniz de yüksek lisans dönem projesi yazınız veya makale araştırması yapıyor olun doğru bilimsel araştırma sürecini yönetebilmek adına yapmanız gerekenlerle alakalı aşamaları bu yayında bulabilirsiniz. Kusursuz tez hazırlama metotları: Geçme garantili tez böyle yazılır! Başlıklı bu makalemizde öncelikle aşağıda içindekiler özeti kısmını göreceksiniz. Kendi adımıza oluşturduğumuz planlama sürecini 8 aşama halinde sizlerle paylaşacağız.
ÖZET
Tahmin ettiğimizden biraz uzun bilgilendirme yayını olsa bile Kusursuz tez hazırlama metotları: Geçme garantili tez böyle yazılır! makalemizin tez hazırlama süreciyle alakalı hiçbir bilgisi olmayan insanlara dahi ciddi katkılar sunacağına inanıyoruz. Bu makalenin amacı tez nasıl hazırlanır sorusuna kapsamlı bir yanıt vermektir. Ana hatları ile sekiz (8) farklı kategoriye ayırdığımız bu çalışmayı incelemeniz sonrasında tez yazım süreci hakkında temel bilgilere hakim olacaksınız. Kısa ve öz bilgileri paylaşmaya gayret gösterdiğimiz bu makale hakkında anlamadığınız kısımlar olursa lütfen bizimle iletişime geçiniz. Şimdi aşağıda içindekiler kısmını ortaya koymak suretiyle incelemeye başlayalım.
İÇİNDEKİLER
Kusursuz Tez Hazırlama Metotları: Geçme Garantili Tez Böyle Yazılır! 1
Aşama 1. Sizi Motive Eden Bir Araştırma Konusu Belirleyin. 2
Aşama 2. Sizi Motive Edecek ve Gerektiğinde Ulaşılabilir Danışman Seçin. 3
Aşama 3. Problem Durumunu ve Konunun Ana Çerçevesini Somut Olarak Belirtin 4
Aşama 4. Ayrıntılı Bir Çalışma Planı Oluşturun. 5
Aşama 5. Literatür Taraması Yapın. 5
Aşama 6. Genel Bilgiler Kısmını Artık Somut Olarak Ortaya Çıkarın. 6
Aşama 7. Teslim Öncesi Genel Kontrol 9
Aşama 8. Tez Savunma Sunum Dosyası Hazırlayın. 10
Aşama 1. Sizi Motive Eden Bir Araştırma Konusu Belirleyin
Akademik içerikli herhangi bir çalışma yapmak ya da tez yazmak isteyen tüm öğrenciler için ilk adım tez konusu belirlemekten geçer.
Bazı üniversitelerde konu başlıkları size sunulmaktadır. Seçim yaparken size en çok ilham veren ve profesyonel hedeflerinizle en alakalı konuyu tercih edin. Ancak bu demek değildir ki sadece amacınıza hizmet edecek bir konuyu doğrudan seçin. Aksine, yeterli kaynak alt yapısı yoksa, konu başlığınızı revizyona uğratmanız gerekir. Aksi durumda ileride kaynak sorunu yaşayacağınızdan dolayı tez hazırlama süreci çıkmaza girecektir.
İpucu: Seçtiğiniz konu hakkında danışman hocanızla mutabık olabilmek için tezlerden sorumlu profesörle erkenden iletişime geçmeyi unutmayın. Size tavsiye ve araştırma önerileri sağlayabilir. Belki de seçtiğiniz tez konusu değiştirmek isteyecektir. Unutmayınız ki danışman talepleri mutlaka dikkate alınmalıdır.
Diğer taraftan konu bulmanıza yardımcı olmak için dikkate almanız gereken kriterlerin bir listesi aşağıda verilmiştir. Bunlar:
- Ulaşılabilir bilgilerle alakalı konu seçilmelidir.
- Sizin için arzu edilen bir konu olmalıdır.
- Eğitim aldığınız bölümle, danışmanın uzman olduğu bilim dalları ile ve en önemlisi de sizin ilgi duyduğunuz bir konu olmalıdır.
- Bağlı olduğunuz üniversite tarafından onaylanabilir tez konusu seçilmelidir.
- Kişisel olarak sizi motive edecek konulara odaklanılmalıdır.
- Mümkünse literatürde hiç olmayan değil ancak, görece daha az çalışma yapılmış konulara odaklanılmalıdır.
Aşama 2. Sizi Motive Edecek ve Gerektiğinde Ulaşılabilir Danışman Seçin
Yüksek Lisans programında konunuzu seçtikten sonra tez danışmanınızı seçmek sizin sorumluluğunuzdadır.
Danışman öğretim üyesinin temel görevleri size yardımcı olmak, rehberlik etmek ve tez konusuyla ilgili sizi yönlendirmektir. Danışman sizinle birlikte konunuzun fizibilitesini değerlendirecek, başka yollar önerecek ve konuyu tanımlamanıza yardımcı olacaktır.
Akademik çalışmanız için danışman öğretim üyesini seçerken denetleyecek çok fazla öğrencisinin olup olmadığını kontrol ederek sizi denetleyecek uygunluğunu dikkate almalısınız. Çünkü yoğun çalışan danışman size az vakit ayıracaktır. Ayrıca onların uzmanlık alanlarına ilgi duymalı ve konunuzun alanına yeterince yakın olduğundan emin olmalısınız.
Son olarak, iyi bir ilişki kurduğunuz bir yönetici seçin. İç güdülerinize her zaman değil ancak bazen başvurun. Sorularınızı, yüksek lisans projelerindeki ilerlemenizi ve bazen de şüpheye düştüğünüz anları paylaşacaksınız. Danışmanınız bu araştırma çalışmasında sizi yönlendirecek ve gerekiyorsa destek olacaktır.
Danışmanınızın işi, tez yazım işlemlerini sizin yerinize yapmak için değil, size rehberlik etmektir. Bu sebeple teknik bilgiler dışında ana hatlarıyla tüm süreci sizin yerine getirmeniz gerektiğini unutmayınız.
Aşama 3. Problem Durumunu ve Konunun Ana Çerçevesini Somut Olarak Belirtin
İyi, hatta mükemmel bir tez yazabilmek için problem durumunun seçimi önemlidir. Problem durumu ve hedeflenen sonuç tezinizin yanıtladığı temel sorudur.
Problem durumu ve bunun neticesinde meydana getirilecek tezin amacı kısmında ulaşılması muhtemel hedefin somut olarak ortaya konulması gerekir. Böylelikle işlemler tamamlandığında hedeflenen neydi ve biz nelere ulaştık konusunda durum tespiti yapılacaktır.
Bununla birlikte, konuya genel bir bakış için ön araştırma yapmanızı ve kişisel bir düşünce oluşturmak amacıyla okuduğunuz belgeleri analiz etmenizi şiddetle tavsiye ederiz. Bu şekilde çalışma alanınızla ilgili en önemli ve ilgili konuları belirleyeceksiniz. Tüm bu yansımalardan doğal olarak büyük sorunuz ortaya çıkıyor: Araştırmanın Problemi.
Somut anlamda, bunun nasıl yapılacağı ve yukarıdaki soruların cevabı şu şekildedir:
Aşama 4. Ayrıntılı Bir Çalışma Planı Oluşturun
Plan, akademik çalışma meydana getirirken düşündüğünüzden daha fazla önemlidir. Ayrıca gelecekteki tüm karşılaşılması muhtemel durumları ortaya koyduğundan dolayı, ulaşmayı düşündüğünüz nokta hakkında somut bilgi verecektir. Bu planı tarihleriyle birlikte kabataslak belirleyiniz. Sonrasında ise enstitüdeki danışman hocanızdan söz konusu plana onay alınız. Eğer revizyon talepleri varsa mutlaka dikkate alınız.
Tez Çalışma Planında Bulunması Gereken Başlıklar:
- Tezin Amacı,
- Problem Durumu,
- Araştırma Yöntemi,
- Literatür Özeti,
- Anahtar Kelimeler,
- Hipotezler,
- Çalışma Takvimi,
- Muhtemel İçindekiler,
- Muhtemel Kaynakça,
- Ekler (eğer gerekiyorsa)
Aşama 5. Literatür Taraması Yapın
Bu aşamada artık tez yazım sürecinin içine aktif olarak girmiş durumdasınız. Bu çalışma birçok türde belgeye başvurmanızı ve görüşmeler yapmanızı gerektirir. Ulaştığınız tüm ilgili makale ve diğer yayınları okuyunuz. Bunlar hakkında notlar alınız ve bilgileri arşivleyiniz. Göreviniz, özellikle kaynakları kontrol ederek ilgili ve güvenilir bilgileri bulmaktır. Güvenilir olmayan ve akademik içeriği bulunmayan kaynakları tez hazırlama sürecinde referans olarak gösteremeyeceğinizi unutmayınız!
Gereksiz bilgilerden uzak durunuz. Bilgi kirliliği durumu günümüzde yadsınamaz düzeyde olduğundan dolayı, yeterli bilginizin olduğu konular hakkında gerekli ayıklamayı yapmanız mümkün olacaktır. İşte tam olarak bu sebeple konu seçimi yaparken teknik bilginizin bulunduğu konular özelinde tez konusu seçimi yapmanız gerektiği ifade edilmişti.
Belgesel araştırmanız boyunca bilgileri analiz edip sınıflandırmanız ve kaynakları dikkatli bir şekilde kaydetmeniz tavsiye edilir. Bu araştırma aşaması önemlidir çünkü araştırma çalışmanızın kalitesi büyük ölçüde toplanan verilerin uygunluğuna ve dikkatli bir analize bağlıdır. Anlatılan sebeple alakasız bilgilere çalışmanızda yer vermeyin. Kusursuz tez hazırlama metotları: Geçme garantili tez böyle yazılır! Konusunda alakasız bilgileri ayıklayabilmek önemli bir yetenek gerektirir. Doğru yapıldığında ise önemli düzeyde zaman kazandırır.
Bilgi ararken kullandığınız referansları kaybetmemek için, bunları ilerledikçe yazmayı unutmayın. Bu aynı zamanda bibliyografyanızı yazmayı da kolaylaştırır. Elde ettiğiniz bilgileri mutlak suretle arşivleyiniz. Bu basit işlem gün gelir hayat kurtarır.
Aşama 6. Genel Bilgiler Kısmını Artık Somut Olarak Ortaya Çıkarın
Yukarıdaki kısımda elde edilen bilgiler artık somut olarak tez içine eklenir ve böylece literatür kısmı tamamlanmış olur. Danışman onayı sonrasında varsa eleştiriler dikkate alınır ve genel bilgiler kısmına nihai hali verilir. Devamında ise tez dosyasının aşağıdaki şekilde planlaması yapılır ve somut olarak ortaya konulan başlıkların altı doldurulur.
Tez planı eğitim gördüğünüz fakülte ya da enstitüye göre değişiklik gösterebilir. Ancak örnek olması adına aşağıda ortalama düzeyde bir çalışma için bilgileri sizlerle paylaşıyoruz.
Kapak veya başlık sayfası
Üniversite adı,
Fakülte ya da enstitü adı,
Üniversitenizin bulunduğu şehir,
Araştırma yılı,
Ana bilim dalı,
Tez çalışmasının başlığı,
Adınız ve soyadınız,
Tez danışmanının adı ve soyadı,
Jüri üyelerinin ad ve soyadları,
Teşekkür/Önsöz sayfası,
Özet,
İngilizce özet, (Abstract veya Summary)
İçindekiler
Genel bilgiler (literatür özeti),
Bölüm başlıkları,
Alt bölümlerin başlıkları,
İlgili sayfaların numaraları,
Sözlük (bazı üniversitelerde)
Kısaltmalar (Eğer tez metninde kullanıldı ise): bilimsel veya spesifik kelimeler bazen açıklamaya ihtiyaç duyar. Bu sayfada metin içinde kullanılan kısaltmaların ne anlama geldiği somut biçimde ortaya konur.
Giriş
Bir tezin girişi, araştırmanın amacı, problem durumu, hipotezler, tanımlar ve tüm bunlara nasıl cevap vereceğinizin sunumuna adanmıştır. Okuyucunun ilgisini uyandırmak için bir fırsattır. Ayrıca çalışma planı hakkında bilgi verilir. Gelecek bölümlerde neler işleneceği gibi bilgiler son paragraflarda ortaya konur.
Genel Bilgiler Başlığı
Tez planı genel manada 3 veya 4 bölümden meydana gelir. Bölümlerin sayfa açısından dengeli olması beklenir, yani birinin çok uzun ya da çok kısa olmaması beklenir.
Araştırmanın Yöntemi
Nitel veya nicel araştırma yöntemlerinden hangisi seçilirse ona göre veriler toplanır. Bu bölümde araştırmanın amacı, araştırma yöntemi, sınırlılıklar, evren-örneklem ve verilerin analizinin nasıl yapılacak belirtilir. Sonrasında ise elde edilen bulgular ilgili bölümde ortaya konur. Bulgular kısmı tezin ana omurgalarından birisidir ve burada sadece elde edilen sonuçlara yer vermek yeterli olmaz. Bulguların ne manası olduğu ortalama düzeyde bilgi sahibi olan her bireyin anlayacağı şekilde yorumlanmalıdır.
Tartışma, Sonuç ve Öneriler ile Özet Metinlerinin Hazırlanması
Bulguların, literatürdeki diğer bilgilerle kıyaslanması icap eder. Bu ise tartışma kısmını meydana getirecek bilgiler bütünüdür. Kendi çalışmamızın sonuçları ve diğer bilim insanlarının elde ettikleri bulgular kıyaslanır. Benzer ya da farklı yönlerine vurgu yapılmak suretiyle tartışma bölümü tamamlanır.
Sonuç ve öneriler kısmında ise mümkün olan en kısa şekilde sonuçlandırılmalıdır. Ortalama 80- 100 sayfalık çalışma için sonuç ve öneriler kısmı 2 veya maksimum 3 sayfa olmalıdır. Sonuç kısmında gereksiz bilgilere yer verilmez.
Özet ve İngilizce özet metinleri ise maksimum 1’er sayfa olmalıdır. Özet metninde çalışmanın amacı, önemi, araştırma yöntemi, sınırlılıklar ve elde edilen sonuçlara yer verilir. Özet metni ve sonuç-öneri kısımlarında referans gösterilmez. Bu bölümler tamamen araştırmacı tarafından yazılır.
Kaynakça
Tez hazırlama sürecinde başvurulan tüm kaynaklar bu kısımda açık künyeleri ile birlikte yazılır. Kusursuz tez hazırlama metotları: Geçme garantili tez böyle yazılır! Konusunda kaynakça çok ciddiye alınmıyor olsa dahi, bu düşünce çok yanlıştır. Çünkü intihal olmaması adına bir bilimsel araştırmanın omurgalarından birisi de bu kısımdır. İntihal konusunda suçlanmamak adına metin içerisindeki tüm kaynaklara eksiksiz biçimde bibliyografyada yer almalıdır. Tersi durumda, kaynakçayı fazla göstermek adına, metin içerisinde olmayan kaynaklar bu kısma eklenmez.
Son olarak tüm çalışmanın fakültenizde ya da enstitüde kullanılan alıntı programlarında intihal açısından test edilmesini öneriyoruz. Bunu tanımadığınız kişilerden talep etmeyiniz. Mümkünse danışman hocanızdan talep ediniz ki olası bir sorun durumunda haklı olduğunuzu ispatlama durumunuz olsun. Konuyla ilgili illegal şekilde alıntı programı saten kişilerden tezinizi test etmesini istemeyiniz, bu teklifleri kabul etmeyiniz.
Ekler
Metin içinde karmaşık ve uzun bilgilerin bulunması istenmez. Bu tür okuyucu dikkatini dağıtması muhtemel bilgilerin metin içerisinde değil; ekler kısmında bulunması beklenir. Ayrıca etik kurul izin onayları, kullandıysanız ölçekleriniz ve ölçek sahiplerinden alınan izin onayları ekler kısmında bulunmalıdır.
Aşama 7. Teslim Öncesi Genel Kontrol
Teziniz, ekler ve bibliyografik kaynaklara doğru şekilde atıfta bulunularak tamamen yazıldıktan sonra, düzeltmelerinizi yapmanızı öneririz. Tutarsızlıklardan, yazım, dilbilgisi ve sözdizimi hatalarından kaçınmak için bunu ilerledikçe yapmanız daha da iyidir.
Ayrıca dikkatli düzen, düzeltmen okuyucunuzun okumayı kolaylaştırır. Somut anlamda, yazı tipinin tekdüzeliğine, anahtar kelimelerin kalın yazılmasına, değerli araştırma çalışmanızın güzelliğine dikkat edeceğinizi umuyoruz. Unutmayın ki ortaya çıkardığınız bilimsel çalışma öncelikle sizin içinize sinmelidir. Tezinizi daha keyifli hale getirmek için renk ve görseller kullanmaktan çekinmeyin. Elbette bu kontrolleri danışman öğretim üyesi ile birlikte yapınız. Kusursuz tez hazırlama metotları: Geçme garantili tez böyle yazılır! Konusuyla ilgili buraya dek anlatılanlar sizin için önemli bilgiler içermektedir. Şimdi son rötuşlara geçelim.
Aşama 8. Tez Savunma Sunum Dosyası Hazırlayın
Tez hazırlama işlemleri bittikten sonra artık nefes almak istediğinizi anlıyoruz. Ancak tezin yazılması kadar önemli olan atılması gereken son bir adım daha var: Tez Savunma Sınavı.
Tez savunma sınavı, meydana getirdiğiniz bilimsel çalışmayı üç kişilik jüri heyetine karşı yapılır (doktora düzeyi tez savunması 5 kişilik jüri heyetine karşı yapılır). Bir kişi danışman hocanız olmak kaydı ile diğer 2 üye ise üniversitenizden ya da misafir öğretim görevlilerinden meydana gelebilir. Burada onlar sizin çalışmanızı eleştirmeye çalışacaklar. Siz ise yaptıklarınızı bilimsel açıdan savunacaksınız. Karşı tarafı ikna ederseniz teziniz onaylanır. Problemli noktalar söz konusu olursa düzeltme almanız mümkündür. Hatta işler iyice kötüye giderse meydana getirdiğiniz tez doğrudan reddedilebilir.
Bu sözlü sunum genellikle yaklaşık yirmi ile otuz dakika civarı sürer. Jüri üyeleri tezinizi önceden okumuş olacağından tezinizin ayrıntılarına girmenize gerek yoktur. Amacınızın konunun seçimini, problem durumu, araştırmanın amacı, hipotezler ve elde edilen sonuçlara odaklanmanız beklenir.
İşiniz sırasında karşılaştığınız zorlukları ve bunların üstesinden nasıl geldiğinizi ortaya koymanız faydalı bir yaklaşım olacaktır. Eleştir geldiğinde ise sakin kalıp, karşı tarafı ikna etme yoluna gitmelisiniz. Benzer şekilde soru sorulduğunda ise karşı tarafı bilimsel manada tatmin edecek yanıtlar vermeniz tez savunma aşamasının başarılı biçimde sonuçlanmasına katkı sunacaktır.
Sunum aşamasında ağırlıklı olarak görsellerden meydana gelen bir sunum hazırlanması tercih edilir. Kusursuz tez hazırlama metotları: Geçme garantili tez böyle yazılır! Konusunda değinebileceğimiz son adım bu olduğundan dolayı jüri üyeleri açısından çarpıcı bilgilere yer vermek başarılı biçimde savunma aşamasını tamamlamanıza katkı sunacaktır. Meydana getireceğiniz sunumda aşağıdaki bilgilere yer vermeniz işlemleri görece daha kolay hale getirecektir.
Tez Sunum Dosyasında Bulunması Gerekenler (PPT Sunu Dosyası):
- Konu başlığı ve anahtar kelimeler,
- Birkaç cümle ya da birkaç sunumla literatür özeti,
- Amaç ve hipotezler,
- Yöntem ve verilerin analiz metodu,
- Elde edilen bulgular,
- Bulguların görsellerle desteklenmesi (şekil, tablo veya grafik gibi),
- Sonuçlar,
- Öneriler,
- Kaynakça
Son olarak tez savunma jürisi üyelerinin soruları olup olmadığını öğreniniz. Varsa onları nazik ama ikna edici bir şekilde yanıtlayınız. İşte tez savunma süreci hakkında yapılacakların hepsi bu kadar!
Sonuç olarak Kusursuz tez hazırlama metotları: Geçme garantili tez böyle yazılır! Konusuyla alakalı tüm bilgileri elde ettiniz. Tez yazmak bir zorunluluk olmakla birlikte, bireyin kendisini gerçekleştirme yolunda önemli bir adımdır. Her ne olursa olsun başarı ile tamamlanmış bir tez hazırlama süreci size olumlu manada çok şey katacaktır. Kazandıklarınız diploma ile sınırlı kalmayacak. Bunu görmek için acele davranmayın, kendinize biraz zaman tanıyın…
