Tez Hazırlama

Tez Hazırlama Aşamaları

1582

4.9/5 - (69 değerlendirme)

Tez Hazırlama Aşamaları

Öğrenciden öğrenciye ya da danışmandan danışmana göre değişkenlik gösterebilen tez hazırlama aşamaları hususunda kendi düşüncelerimizi paylaşacağımız bu yayın ile ilgili bireylerin süreçle alakalı genel geçer bilgi sahibi olmasını amaçlıyoruz. Bu makalede paylaşacağımız bilgilere uymak zorunda olmadığınızı önemle vurgulamak isteriz. Ancak geriye dönüp baktığımızda yılların birikimi ile takdir edersiniz ki tez yazma aşamalarını çok kez deneyimlemiş olduğumuzdan dolayı, başarılı şekilde çalışan sistem söz konusudur. Bunu bir zorunluluk olarak değil, başarıya giden yolda sizi en kısa yoldan sonuca ulaştıracak fikirler bütünü olarak değerlendirirseniz zaten kendinize yarar sağlayacağını göreceksiniz. Kısacası tez hazırlama aşamaları isimli bu dokümanın faydalı bir yayın olacağını umudunu taşıyoruz. Olumlu/olumsuz deneyimlerinizi bizimle paylaşmanızdan memnuniyet duyacağız.

Öncelikle aşağıda içindekiler kısmını göreceksiniz. Yukarıda ifade edildiği gibi kesin olarak bu sistem doğrudur demiyoruz ancak temel manada bu adımları izlediğiniz takdirde başarıya ulaşacağınızı belirtmek isteriz. Aşağıda on bir adet başlık halinde tüm detayları sizler için derledik. Şimdi sırasıyla bunlardan bahsedelim.

İÇİNDEKİLER

Tez Hazırlama Aşamaları 1

İÇİNDEKİLER.. 1

GİRİŞ. 2

1-) Danışman Seçimi ve Konu Belirleme. 3

2-) Tez Öneri Formu ve İçindekiler Hazırlanması 3

3-) Eğer Gerekliyse Etik Kurul Başvuru Formu Hazırlanması 4

4-) Literatür Taraması ve Araştırma Yöntemi 5

5-) Verilerin Toplanması 5

6-) Verilerin Analiz Edilmesi 6

7-) Literatür Kısmının ve Bulguların Birleştirilmesi 7

9-) Tartışma, Sonuç ve Önerilerin Yazılması 7

10-) Tez Formatlama İşlemleri 8

10.1-) Teslim Öncesi Son İşlemler 8

10.2-) Teslim Sonrası İşlemler 8

SONUÇ.. 9

11-) İstanbul’daki Bazı Üniversitelerle Alakalı Aşamalar 10

GİRİŞ

Eğitim alanında yaşanan gelişmeler, yalnızca yüksek lisans ve dengi programlarda eğitim gören insanların sayısına bakılarak bile net biçimde gözlemlenebilir. Çünkü son on veya on beş yılda bu programlara olan ilgi inanılmaz derecede artmış durumdadır. Hal böyle olunca kontrolsüz büyüme durumu ortaya çıkmış ve gerek öğrenciler taraflı gerekse de üniversiteler taraflı eksiklikler önemli problemlere yol açmıştır. Emin olunuz farklı üniversitelerden belirli sayıda öğretim üyesini bir araya getirip tez yazma süreciyle alakalı bilgi vermesini isteseniz, çok büyük oranda birbiri ile çelişen ifadeler kullanacaklardır. Bu durum önemli standardizasyon sorunlarını beraberinde getirmiş ve deyim yerinde ise her kafadan bir ses çıkmasına sebep olmuştur. Çoğu zaman tez hazırlama aşamaları nelerdir sorusuna aynı yanıtı alamadığımızdan dolayı, şimdi bize göre çeşitli hatlara ayırdığımız aşağıdaki başlıklarda bu belirsizlikleri minimum düzeye indirgemeye çalışalım.

1-) Danışman Seçimi ve Konu Belirleme

Çoğu zaman vurguladığımız üzere zaman bakımından ve emek açısından değerlendirildiğinde basit aşama gibi görünse bile danışman seçimi ve konu belirleme süreci tüm tez ya da dönem projesi yazım sürecini etkileyeceğinden dolayı bize göre en önemli safhâdır. Enstitü tarafından size danışman atanmadan önce mümkün olduğu taktirde kesinlikle hakkında fikir sahibi olduğunuz danışman öğretim üyesi ile çalışmayı tercih ediniz. Eğer bu mümkün olmadı ve sizinle hiç frekansı tutmayan/çalışmak istemediğiniz danışman atandı ise hemen en başta kendisini değiştirmek için dilekçe veriniz. Uyumlu danışman emin olunuz sürecin tamamında sizi ciddi manada etkileyecektir. Doğru danışmanı tercih ettiğinizi varsayarsak konu belirleme aşamasında yapmanız gerekenlerden ilki ilgi duyduğunuz tez ya da dönem projesi konusu belirlemektir. Burada en sık yapılan hata danışmanların görece daha yeni konularla alakalı çalışmayı talep etmesi sebebiyle öğrencinin ilgi duymadığı veyahut ağırlıklı olarak yabancı kaynak bulunan konuları tercih etmeleridir. Çok idealist birisi değilsiniz bu yaklaşımdan kaçınız. Aksi durumda ileride kaynak sorunu yaşadığınızı idrak edecek ve tez hazırlama süreciyle alakalı durum çıkmaza girecektir. Böyle bir durumla karşı karşıya kalmamak adına literatürde yeterli kaynak bulunan, sizin çalışmaya istekli olduğunuz ve aynı zamanda danışmanın onayladığı bir konu üzerinden yola koyulmanız önerilmektedir. Şuna emin olunuz ki tez hazırlama aşamaları arasında ilk ama en önemli adımlardan birisi danışman seçimi ve konu belirleme sürecidir.

2-) Tez Öneri Formu ve İçindekiler Hazırlanması

Danışmanla mutabık olduğunuz ve istekli şekilde çalışabileceğiniz bir konu belirlediğiniz takdirde, henüz yolun başında olsanız dahi önemli bir yol katetmiş olacaksınız. Hemen bu işlemlerin akabinde ise okulunuzun istediği formatta tez öneri formu ve içindekiler hazırlanması aşamasına geçebilirsiniz. Tez öneri formunda aşağıdaki başlıklara yer vermeniz beklenir. Bunlar:

Tez başlığı ve İngilizce tez başlığı,
Türkçe ve İngilizce anahtar kelimeler,
Tez amacı ve önemi,
Araştırmanın amacı,
Materyal ve Yöntem,
Hipotezler,
Literatür özeti,
Muhtemel kaynaklar,
Muhtemele sonuçlar,
Çalışma takvimi,

Gibi bilgiler bulunmaktadır.

3-) Eğer Gerekliyse Etik Kurul Başvuru Formu Hazırlanması

Bazı bilimsel çalışmalarda anket ya da mülakat (yarı yapılandırılmış görüşme formu) uygulaması yapılmaktadır. Ayrıca insan ya da hayvan üzerinde yapılması gereken bazı bilimsel araştırmalar söz konusudur. Bu iki örnekte olduğu gibi deneysel bir çalışma yapılacaksa etik kurul başvuru formu hazırlanması gerekir. Eğer siz de anlatılan biçimde araştırmanın yöntemi bölümünü kurguluyorsanız eğer gerekliyse etik kurul başvuru formu hazırlanması beklenir. Ancak literatür taraması ya da yalnızca web sayfası üzerinden elde edilebilecek veriler ışığında metodoloji bölümü kurgulanıyor ise etik kurul başvuru formu talep edilmez. Konuyla ilgili kesin bilgi edebilmek için tez yazım sürecini yürüttüğünüz fakülte ya da enstitü ile görüşmeniz önerilmektedir. Bu tür süreçler farklı kurumlarda farklı şekilde ilerleyebilmektedir. Ayrıca etik kurul başvuru formu gerekiyor olsa bile bazı durumlarda danışmanın bu dosyanın hazırlanmasına gerek görmeyebilir. Kendisiyle görüşmek suretiyle şansınızı deneyebilirsiniz. Çünkü tez hazırlama aşamaları arasında bulunan etik kurul başvuru formunun değerlendirildiği toplantılar, genellikle geniş zaman aralıklarında gerçekleşir. Tek seferde onay almak genelde pek mümkün olmadığından dolayı, etik kurul onayı almak genelde birkaç ay sürebilmektedir.

4-) Literatür Taraması ve Araştırma Yöntemi

Doğru danışmanı seçtik ve üzerinde çalışmaktan hoşlandığımız konu belirlediysek artık önemli adımı başarı ile tamamladık demektir. Bunun üzerine tez öneri formumuzu hazırladık ve gerekiyorsa etik kurul başvurumuzu tamamladıysak inanılmaz yol aldığımızı ifade edebiliriz. Devamında literatür taraması ve araştırma yöntemi belirlemek yine mühim aşamalardan birisidir. Burada yapmanız gereken konuyla en ufak ilgisi dahi olduğunu düşünürseniz karşınıza çıkan tüm kaynakları okuyunuz ve bu kaynaklardaki bilgilerin çok kısa şekilde özetlerini çıkarınız. Elbette akademik çalışma yaptığınızdan dolayı kesinlikle tüm bilgilerin referanslarını ve bulunduğu sayfaları dahi not alınız. Devamında ise bunları birden çok yere kaydediniz. Literatür taramasına devam ederken artık araştırma yöntemi hususunda netleştirmeniz gerekmektedir. Aslında bu aşama konu belirlemeden ayırt edilmemekle birlikte kabaca danışmanla mutabık olduğunuzu varsayaraktan anket veya mülakat çalışmalarını belirlemelisiniz. Eğer anket uygulayacaksanız kesinlikle daha önce uygulanmış ve geçerliliği olan anket(ler) tercih ediniz. Kesinlikle yeni anket oluşturma gibi çabalar içerisine girmeyiniz. Tez veya dönem projesi yazarken mülakat uygulayacak olanlar görece daha şanslıdır ve soruları dilediği gibi hazırlayabilirler. Elbette danışmanla mutabık olmak koşuluyla.

5-) Verilerin Toplanması

Araştırma yöntemine karar verdiniz ve danışmanda da onay aldıysanız artık verilerin toplanması aşamasına geçebilirsiniz. Burada dikkat edilmesi gereken tez konusuyla alakalı eğer gerekliyse etik kurul başvuru formu hazırlanması işleminin de tamamlanması icap eder. Tüm yasal prosedürler tamamlandıysa artık planladığınız şekilde verileri toplayınız. Anket uygulaması yapıyorsanız, anketinizi Google Forms gibi dijital platformlara uyarlayıp verileri buradan toplayınız. Kağıt ile çıktı almak hem zahmetli hem de daha çok hataya sebep olabilir. Oysa dijital olarak anket tasarımı yaptığınızda ilgili anketi katılımcılara bir link ile iletebiliyorsunuz. Ayrıca bu şekilde uygulama yapıldığında eksik veri toplanması veya bunun gibi insan hatalarını ortadan kaldırmış oluyorsunuz. Kısacası bir her halükarda anket verilerinin bu şekilde dijital olarak toplanması taraftarıyız. Böylelikle anket verileri hızlı toplanacak ve tez hazırlama aşamaları arasında hızlıca ilerlemeye olanak bulunacaktır.

Mülakat uygulaması yapacak kimseler için mümkünse aynı şekilde Google Forms gibi platformlarda, değilse Word ortamında veri toplanmasını öneriyoruz. Kesinlikle ses kaydı ya da el yazısı ile veri toplamayınız. Ses kaydını ve el yazısını dijital ortama aktarmak düşündüğünüzden çok daha fazla zamanınızı alacaktır. Ayrıca el yazısı ile bilgi söz konusu olduğunda hatalı aktarım durumları olabileceğinden dolayı insan faktörü kaynaklı hataları en aza indirgemek adına yukarıda paylaşılanları dikkate almanızı öneriyoruz.

6-) Verilerin Analiz Edilmesi

Altıncı aşamaya geldiğinizde artık tez yazım sürecinde önemli adımların pek çoğunu atlattığınızı ifade edebiliriz. Şimdi verilerin analiz edilmesi neticesinde tezin en önemli bölümlerinden birisi (belki de en önemlisi) meydana getirilmiş olacaktır. Öneri aşamasında planladığınız şekilde eldeki verileri uygun yöntemle analiz etmeniz gerekir. Eğer anket ya da herhangi bir sayısal veri söz konusu ise bunu SPSS programı aracılığı istatistik bulgular haline getirebilirsiniz. Eğer bu programı kullanmayı bilmiyorsanız bir profesyonelden destek alabilirsiniz.

Yarı yapılandırılmış görüşme formu (mülakat) uygulaması yaptıysanız bunu iki farklı şekilde analiz edebilirsiniz. Birincisi herhangi bir program gerektirmez ve elde edilen verilerin sistemli şekilde tablolar haline getirilmesi neticesinde ortaya etiket kelimeler çıkarılır. Çıkarılan bu kelimeler değerlendirmeye alınır ve nitel analiz meydana getirilir. İkinci alternatif ise herhangi bir yazılım/program aracılığı ile nitel verilerin analiz edilmesidir. Günümüzde tam olarak yüksek performans göstermiyor olsa bile kullanılan bazı programlar vardır.

7-) Literatür Kısmının ve Bulguların Birleştirilmesi

Bu ana dek ilerleme yapıldığı takdirde artık literatür kısmının ve bulguların birleştirilmesi işlemini gerçekleştirmek gerekir. Çünkü tez hazırlama aşamasını 2 temel parçaya ayıracak olursak bunlardan ilki literatür, ikincisi ise araştırmanın yöntemi (metodoloji) kısmıdır. Bunları artık tek parça haline getirmeli ve tüm işlemler tek dosya üzerinden ilerletilmelidir. Kağıt üzerinde 2 farklı dosyanın birleştirilmesi olarak görünüyor olmasına rağmen, ne durumda olduğunu tespit etmek ve bunu somut olarak idrak edebilmek adına önemli bir adımdır.

9-) Tartışma, Sonuç ve Önerilerin Yazılması

Yüksek lisans veya diğer akademik seviyelerde yukarıdaki başlıkları yerine getirdiyseniz zaten artık tamamlama sürecine yaklaşmış bulunmaktasınız. Bundan sonraki aşamada tartışma, sonuç ve tez formatlama işlemleri kalmıştır. Tartışma kısmında konunuzla benzer akademik çalışmalara atıf yapmak suretiyle sizin çalışmanızda bulduklarınızı kıyaslamalısınız. Genel olarak tartışma metni şu şekilde yazılır: Elde ettiğiniz sonuçları, aynı ya da benzer konulardaki bilimsel araştırmalarla kıyaslamak suretiyle bu bölüm meydana getirilir. Söz konusu çalışmalar arasında benzer veya farklı yönlere vurgu yapılır. Örneğin: Yapılan inceleme neticesinde X sonucuna ulaşılmıştır. A yazarı ise 2023 yılında yaptığı çalışmada Y sonucuna ulaşmıştır. Bu çerçevede ulaşılan sonuçlar bir biri ile farklı sonuçları işaret etmektedir.

Sonuç kısmı ise son derece öz biçimde yazılmalı ve birkaç sayfadan daha uzun olmamalıdır. Sonuçlar-öneriler kısmında metni uzatmak için gereksiz detaylara girilmez. Sadece kesin ve net bilgiler ortaya konulur. Ulaşılan sonuçlar kısa-öz biçimde okuyucuya aktarılır. Mümkünse 1 sayfada, değilse de 1-2 sayfada tamamlanması beklenir.

Benzer şekilde öneriler kısmında da elde edilen sonuçlardan hareketle çeşitli öneriler ortaya konur. Gerekiyorsa okuyucular için ve uygulayıcılar için öneriler sunulur. Konunun türüne göre ilgili diğer taraflar için öneriler paylaşılabilir. Örneğin yasalarla ilgili bir konu varsa, siyasi otoriteye yönelik öneriler sıralanabilir.

10-) Tez Formatlama İşlemleri

Ve en nihayetinde tez formatlama işleminde ise ilgili enstitünün size ilettiği formata uygun şekilde çalışmanızı düzenlemek durumundasınız. Tüm bu işlemleri yaptığınızda, her aşamada danışmanla görüştüyseniz artık imzasını alıp teslim etme aşamasına geldiniz demektir. Ek bilgi almak veya başvuru yapmak için bizimle iletişime geçebilirsiniz.

10.1-) Teslim Öncesi Son İşlemler

Aslında ana hatları ile teslim öncesi son işlemler yapılmış olduğundan dolayı, basit birkaç kontrol süreci ile tez hazırlama aşamaları tamamlanmış olacaktır. Öncelikle dilimiz Türkçe açısından anlatım, gramer ve yazım hataları açısından tezi veya yüksek lisans dönem projesini kontrol ediniz. Baştan sona birkaç kez okuma neticesinde bu işlemi tamamlayabilirsiniz. Türkçe açısından çok iyi değilseniz bir profesyonelden veyahut yakınlarınızdaki bu işlemleri yapabilen birisinden destek alabilirsiniz. En nihayetinde sürpriz olmaması adına baskı almadan (veya 1 tane baskı alıp) danışmanınıza çalışmanızı iletiniz ve okumasını sağlayınız. Böylelikle ilerideki tez savunma aşamasında olumsuzluk yaşamanızın önüne geçmeniz mümkün olabilir.

10.2-) Teslim Sonrası İşlemler

Bu adıma geldiğinize göre artık savunma aşamasına ulaştınız demektir. Bildiğiniz üzere teslim sonrası işlemler basit gibi görünebiliyor olsa bile eğer siz tez savunma aşamasında başarılı kabul edilmezseniz yaptığınız her şey boşa gidebilir. Tezin tamamen reddedilmesi ya da düzenleme almanız durumunda belirli bir emek ortaya koymanız gerekecektir. Hatta önemli tez revizyon düzenlemesi alan bireyler için durum daha da kötü olabilir. Çünkü söz gelimi meydana getirilen tezin %50’nin revizyona uğradığını düşünürseniz yapılanların yarısı boşa gitmiş demektir ve siz tez hazırlama aşamaları tamamlandı diye düşünürken tekrar geriye dönebilirsiniz. Kısacası savunma aşamasına ciddi hazırlanmanızı öneriyoruz. Ayrıca tez sunum hazırlaması işlemine ehemmiyet veriniz ve jüri heyetini ikna edecek düzeyde çalışmalar yapınız.

SONUÇ

Tüm bu anlatılanlardan hareketle tez hazırlama aşamaları hakkında bildiklerimize sizlere aktarmaya gayret gösterdik. Sonuç itibariyle bu sisteme ana hatları ile bağlı kalırsanız en kısa yoldan başarıya ulaşmanız mümkün olabilir. Yalnız en kısa yol derken emek olmadan bunu yapabileceğinizi düşünmeyiniz. Çünkü tez yazım süreci meşakkatli iştir ve önemli düzeyde emeği ortaya koymayı gerektirir.

Hiçbir şey yapmadan veya başkalarının eserlerini kopyalamak suretiyle başarıya ulaşmanız mümkün değildir. Planlı ve programlı hareket etmek kaydı ile danışman öğretim üyesi ile koordineli biçimde çalışma gerçekleştirmeniz gerektiği anlaşılmıştır. Bunu sağladığınız takdirde tez hazırlama aşamaları birer birer geçilecek ve dönüp baktığınızda süreç başarıyla tamamlanmış olacaktır. Unutmayınız ki tez hazırlama süreci komplike işlemlerden meydana geliyor olmasına rağmen, temelinde yoğun emek yatmaktadır. Eğer emek harcamazsanız tez yazım sürecini başarı ile tamamlamanız pek mümkün olmaz. Bu yayının tamamından çıkarılacağı üzere, emek vermek tek başına yeterli olmaz. Özetle aşağıdaki bilgileri mutlaka dikkate alıp, tez hazırlama süreçlerini buna göre yönlendiriniz (veya yüksek lisans dönem projesini). Bunlar:

Bildiğimiz veya aşina olduğumuz konularda bilimsel çalışma hazırlanır,
Literatürde yeterli kaynak bulunan konulara odaklanılır,
Araştırma yöntemine işin hemen başında karar verilir,
Sadece danışman isteğine göre konu seçilmez,
Literatür taraması yaparken her şey kayıt altına alınır,
Literatür tarama sürecinde aynı zamanda veriler de toplanır,
İlerleyen aşamada verilerin analizi bekletilmeden yapılır,
Zamanı verimli kullanmak suretiyle ilerleme yapılır,
Tüm tez hazırlama aşamalarında yapılan işlemler her daim danışman onayına sunulur,
Her şeyden önemlisi bir plan meydana getirilir ve bu plana sadık biçimde ilerlenir.

Detaylı bilgi almak için bizimle iletişime geçebilir veya kendi akademik çalışmalarınız için bu makalede anlatılanları uygulamaya geçebilirsiniz.