Tez Danışmanlık Süreci
Tez danışmanlık süreci planlı ve programlı bir şekilde yürütülmesi gereken bir süreçtir. Planlı ve programlı olarak devam eden bir tez süreci başarıya ulaşırken bunun tersi bir yol izlenmesi halinde iş giderek karmaşık hal alacaktır. Normal şartlar altında belirli aşamaların kolaylıkla yürütülmesi ile mutlu şekilde sonuçlanması beklenen tez yazma zamanı, belirsizlikler eşliğinde içinden çıkılmaz bir hal almaktadır. Tez danışmanlık sürecinin çorap söküğü gibi gelmesi adına bu yayında sizlere açıklayıcı bilgiler sunacağız. Böylece tez hazırlama danışmanlık sürecinde nelere dikkat etmeniz gerektiği konusunda bilgi ve fikir sahibi olmanızı umuyoruz.
İÇİNDEKİLER
1-) Danışman ve Tez Konusu Seçimi 1
2-) Tez Öneri Formu Hazırlama. 2
3-) Gerekiyorsa Etik Kurul Başvuru Formu Hazırlama. 3
4-) Literatür Tarama ve Verilerin Toplanması 3
5-) Bulguların Meydana Getirilmesi, Tartışma ve Sonuç Yazılması 4
1-) Danışman ve Tez Konusu Seçimi
Danışman ve tez konusu seçimi, birbirinden ayrı iki süreç gibi görünse de aslında bir bütünün ayrılmaz parçalarıdır. Bunun temel nedeni ise tez çalışmanız için yapacağınız konu seçiminin danışman hocanızın uzmanlık alanıyla ilgili olması gerekliliğidir. Özgün ve ilgi çeken bir tez konusu seçtiğiniz varsayalım danışman hocanızın bu konuda bir uzmanlığı yoksa yapmış olduğunuz seçimin bir anlamı yoktur. bu uyumun gerekliliğini başka bir örnekle açıklayacak olursak kolaylıkla başarıya ulaştıracağınızı düşündüğünüz bir tez çalışmasının danışman ilgisizliği sebebiyle hüsran oluşturması söz konusu olabilir. O halde yapmanız gereken danışman ve tez konusu seçimini bir elmanın iki yarısı gibi uygun şekilde eşleştirmek olacaktır. Bugüne kadar tez hazırlama süreci hakkında yaşadığımız deneyimlerin çoğu danışmanın ilgisizliği ya da konu hakkında bilgi sahibi olmaması nedeniyle kötü sonuçlanan ortaklıkların olduğunu göstermiştir. Danışmanınız ile birlikte yürüttüğünüz süreci ortaklık olarak görmeniz halinde başarı için neler yapmanız gerektiğini daha doğru şekilde planlayabilirsiniz.
2-) Tez Öneri Formu Hazırlama
Tez öneri formu, lisansüstü öğrenciler tarafından önemi yeterince anlaşılmayan bir konu olsa da tez çalışmasının genel hatlarının çizildiği bir aşamadır. Esasında bu sürecin önemini yalnızca öğrenciler değil enstitü de dahil sürecin tüm aktörleri yeterince bilmemektedir. Bunu neye dayanarak mı söylüyoruz? Hazırlanan tez öneri formları çoğunlukla özensiz bir biçimde incelenmekte, tez önerisine hak ettiği değer verilmemektedir. Siz daha önce tez önerisinin intihal testine girdiğini gördünüz mü? yalnızca bu örnek bile tez öneri formu hazırlama konusuna yeterince önem verilmediğini işaret etmektedir. Oysa tez hazırlama süreci içinde bir yol haritasının çizilmesi sadece tez hazırlama için değil hayatın tüm alanları için son derece önemlidir. Dahası çalışmanın ana hatlarını çizdiğiniz tez öneri formu hazırlama aşamasında yapılan bir hatanın ya da istenen bir değişikliğin tüm süreci etkileyeceği ortadadır. Biz tüm bu nedenlerden ötürü istenmezse dahi içindekiler kısmının öneri formunda yer alması gerektiğini savunuyoruz. Böylece en azından istenen konu değişikliği ya da yazılanların silinmesi gibi olumsuz durumlarda bu forma onay vermiştiniz, bu değişikliği yapmamalıyız gibi savunmalar ortaya koymanız mümkün olacaktır. Tez öneri formunun can alıcı kısımlarından birisi de çalışmanın hangi yöntemle hazırlanacağını açıkça belirtilmesidir. İster anket çalışması, ister mülakat görüşmesi, isterse doküman analizi yöntemi kullanırsın öneri formunda çalışma yöntemini ayrıntılı şekilde açıklamanız başarının anahtarı konumundadır.
3-) Gerekiyorsa Etik Kurul Başvuru Formu Hazırlama
Bugüne kadar olan hayatınızda eminiz bu prosedüre ne gerek vardı diye düşündüğünüz bir deneyiminiz olmuştur. Akademik çalışma hazırlama konusunda büyük deneyime sahip olan bizler için etik kurul başvuru formu hazırlama tam olarak ifade ettiğimiz örnek kapsamındadır. Çalışmanız kapsamında yapacağınız saha araştırmasının ayrıntıları, gerekli izinleri, onam formları gibi bilgilerin yer aldığı etik kurul formu son zamanlarda pek çok enstitü tarafından istenmektedir. Tez öneri formu ile kıyaslandığında etik kurul formunun izin gibi resmi prosedürleri içerdiğini biliyoruz. Dolayısıyla bizim açımızdan etik kurul hazırlama işlemi, öğrenciler açısından bir prosedür yerine getirilmesi beklentisinin sonucudur. Elbette hazırlanacak olan akademik bir çalışma için talep edilenlere dair bizim nasıl bir yorum getirdiğimizin ilgili ve yetkili kişiler tarafından bir önemi yoktur. Bizler de bunun gayet farkındayız. Bundan daha can alıcı kısım ise etik kurul başvurularının çok ayrıntılı ve hassas bir şekilde inceleniyor olmasıdır. Dolayısıyla başa gelen çekilir benzeri bir yaklaşımla bu durumun kabullenilmesi kaçınılmazdır. Sizin için bu anlatılanların karşılığını görmenin basit yollarından birisi de etik kurul ve tez önerisi için aldığınız fiyatları kıyaslamaz olacaktır. Tez hazırlama süreci hakkında aldığınız fiyatlar arasında göreceğiniz uçurum etik kurul başvuru formu hazırlama işleminin daha fazla emek gerektirmesi bir sonucudur.
4-) Literatür Tarama ve Verilerin Toplanması
Literatür taraması, tez hazırlama sürecinin en çok vakit harcanan aşamalarından birisidir. Hazırlayacağınız çalışmada literatürde yer alan güncel konulara ve kaynaklara yer vermeniz hedeflerinize hızlı bir şekilde tırmanmanız açısından fayda sağlayacaktır. Ancak bir tez çalışmasının en önemli aşamaları arasında literatür taraması var mı diye sorarsanız bizden alacağınız yanıt hayır olacaktır. Bunu duyduğunuza şaşırmış olabilirsiniz, ancak bu iddiamızı şu şekilde somutlaştıralım. Tez savunmasına girdiğinizde jüri üyelerinden hiçbirisi sizin çalışmanızın literatür kısmını açıp okumaz. Ayrıntılı olarak bakılacak olan bölümler özet, sonuç, bulgular, tartışma kısımlarıdır. Bu demek değildir ki literatür taraması işlemini baştan sağma bir şekilde yapmalısınız. Elbette özgün bir şekilde ve güncel kaynaklara yer vererek literatür taramasını yapınız. Yine de savunma kısmında sizi bu kısımdan çok fazla sıkıştıracaklarını da kulak arkası etmeyiniz.
5-) Bulguların Meydana Getirilmesi, Tartışma ve Sonuç Yazılması
Uzun bir yol olan tez hazırlama sürecinde bulgular kısmına gelen bir öğrenci yolun büyük bir kısmını kat etmiş olmakla birlikte virajli ya da yokuşlu bir yol olarak nitelendireceğimiz aşamaya gelmiştir. Bir önceki kısımda ifade ettiğimiz üzere çalışmanın can amacı noktası bu kısımlardır. Sizin çalışmanızın diğer çalışmalardan hangi yönüyle ayrıldığı, ortaya koyulan hipotezlerin kabul ya da ret edildiği bu kısımlarda netleşmiş olacaktır. Bu nedenle bulgular meydana getirilmesi, tartışma ve sonuç yazılması konularına çok daha fazla özenmenizi öneriyoruz. yapmış olduğunuz analizler neticesinde ortaya çıkan bulguların çalışmanın amaçlarına göre yorumlanması en önemli ayrıntılardan birisidir. Bulgularınızı yorumlarken tablolardan yararlanarak çalışmanızı görsellerle desteklemeniz size fayda sağlayacaktır. Böyle bir yol izlerseniz ilerleyen kısımlarda bulgularınıza yönelik tartışma ve sonuç yazarken gerekli verileri daha hızlı çekme şansına sahip olursunuz. Tez hazırlama süreci içerisindeki en önemli bu aşamada aynı zamanda çalışmanın yeterince uzun olması için de bu kısma ağırlık vermeniz sürecin ilerleyişini kolaylaştıracak bir etken olarak ele alınabilir. Daha basit bir ifadeyle bulgular kısmına olabildiğince uzun yazınız ve tablolarla destekleyerek sayfa sayısını artırınız. Bulgular kısmına tamamladığınızda belirttiğimiz yokuşu büyük oranda tırmanmış olacaksınız. Böylece önünüzde son bir keskin viraj kalmış olacaktır. Bu virajı tartışma ve sonuç kısmı olarak adlandırabiliriz. Verdiğimiz örnekten devam edecek olursak bu virajı alırken dikkatli ve çok hızlı olmadan hareket etmeniz başarınızın belirleyicileri arasında yer alacaktır. Neden mi bunu söylüyoruz? Öncelikle sonuç kısmı için çalışmanızdaki can alıcı bulguları ayrıntılı şekilde yorumlamalı ve çalışmanızın amaçları ile uyumunu ortaya koymalısınız. Bu işlem hızlı bir şekilde yapıldığında hataya müsait olduğu için tökezlemenize neden olabilir. Haliyle sık sık kontroller yaparak doğru bulgular üzerinden sonuçlar yazdığınıza emin olunuz. Yazacağınız sonuçları önemli hale getiren bir diğer konu ise çalışmanızı kısa bir şekilde anlatan özet kısmında bunlara yer verecek olmanızdır. gelelim virajın en keskin yerine. Tartışma bölümü en keskin viraj olarak nitelendirmemizin sebebi bu konuda standart olmamasıdır. Aslında tezin yapılması için standart olmadığını söylememiz yanlış olmaz. Yine de tartışma bölümü bu standartsızlığın zirve yaptığı bir bölümdür. O yüzden ilk olarak danışman hocanıza tartışma konusunda nasıl bir yol izleyeceğim diye sorarak örnek çalışma istemenizde fayda vardır. Böylece sizden nasıl bir tartışma bölümü istendiğini bilerek yol almanız mümkündür. Tartışma yazarken çalışmanızın konusu ile benzer çalışmalar arasında kıyaslama yapacaksınız. Bu kıyaslamayı mümkün olan en güncel kaynaklarla yapmanız sizi başarıya ulaştıracaktır. Ayrıca alanınızla ilgili duayen olarak kabul edilen araştırmacılara yer vermeniz bu kısımda dikkat etmeniz gerekenlerden bir diğeridir. Sizin çalışmanızın diğer çalışmalarla hangi konuda benzettiği, Ayrıştığı gibi hususlara yer vererek söz konusu benzerlik ve farklılıkların neden kaynaklandığını belirtmeniz iyi bir tartışma için dikkat edilmesi gereken hususlar arasındadır. Belirttiğimiz hususları dikkate aldığınız taktirde iyi bir tez hazırlama süreci geçirerek akademik hayatınızda başarılı bir şekilde yol almanız daha kolay hale gelecektir.
